بارنده های آبفشان (اسپرینکلرها)

آتش سوزی یکی از حوادث پر تکرار در زندگی امروز می باشد که انسان همیشه با آن دست و پنجه نرم کرده و همه ساله موجب خسارات مالی و جانی فراوان می گردد. از این رو سیستم های حفاظت در برابر حریق بیش از پیش اهمیت پیدا می کنند. یکی از سامانه های بسیار مهم و کاربردی برای مقابله با آتش سوزی سیستم های اسپرینکلر می باشند. اسپرینکلرها در حالی که آتش هنوز در مراحل ابتدایی است به آن پاسخ می دهند و از تبدیل شدن آن به یک تهدید بزرگ جلوگیری می کنند. در اهمیت اسپرینکلر همین بس که به آن لقب آتشنشان 24 ساعته داده اند.

سیستم های اسپرینکلر که به ظن بسیاری از کارشناسان حوزه ایمنی یکی از کارامدترین ابزارهای مبارزه با حریق می باشد اولین بار در اواخر قرن نوزدهم بکارگرفته شد. این وسیله نسبتا ساده با کمک تجهیزات رایج در شبکه های لوله کشی نظیر شیر آلات , لوله و اتصالات با هدف حفاظت از جان و مال افراد در برابر حریق بکار برده شده اند.  

اجزاء سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر

سیستم اسپرینکلر متشکل از منبع ذخیره آب، پمپ، شبکه لوله کشی و شیرآلات، اسپرینکلرها می باشد.

در این مقاله به توضیح قسمت انتهایی این مجموعه یعنی اسپرینکلر (بارنده خودکار) می پردازیم.

انواع اسپرینکلر

اسپرینکلرها از نظر موقعیت نصب در سه نوع تولید می شوند.

 بالازن (Upright)، پایین زن (Pendent) و کنارزن یا دیواری (Sidewall)

البته نوع پایین خود در دو مدل معمولی و دکوراتیو (Concealed) تولید می گردد.

اجزاء تشکیل دهنده یک اسپرینکلر (بارنده خودکار)

آبپاش معمولی شامل چهار قسمت اصلی قاب ، درپوش ، حسگر حرارتی و صفحه منحرف کننده است.

بدنه (Frame)

ساختار اصلی اسپرینکلر است که سایر قسمت ها کنار یکدیگر بر روی ان قرار دارند. لوله تغذیه آب نیز به پایه قاب متصل می شود.

صفحه مسدود کننده (Plunger)

 به عنوان درپوش عمل می کند و بین سنسور حرارتی و اریفیس قرار گرفته و مسیر آب را مسدود کرده و آب بندی محکمی را بر روی دهانه اسپرینکلر فراهم میکند. این جزء با اتصال حرارتی در جای خود نگه داشته شده است و عملکرد اتصال حرارتی باعث می شود درپوش از موقعیت خود جدا شده و اجازه جریان به آب را بدهد.

حسگر حرارتی (Thermal sensor)

اتصال حرارتی قسمت تشخیص دهنده حریق و کنترل کننده جریان آب می باشد. انواع متداول آن شامل حباب های شیشه ای شکستنی و اهرم های لحیم شده زود گداز است.

حسگر در شرایط عادی اتصال درپوش را در محل خود نگه می دارد و از جریان آب جلوگیری می کند و در زمان حریق و رسیدن دما به مقدار مشخص با شکستن حباب یا ذوب شدن لحیم زود گداز مسیر عبور آب باز می شود.

صفحه منحرف کننده جریان (Deflector)

منحرف کننده بر روی قاب و روبروی اریفیس نصب می شود. هدف این جزء پخش جریان آب خروجی از دهانه به یک الگوی خاموش کنندگی کارآمدتر است. (توزیع آب به شکل چتر یا نیم کره برای کنترل و خاموش کردن آتش)

جریان آب پس از برخورد با این قسمت به قطرات کوچک تری تبدل شده و علاوه بر به دست آوردن شعاع پوشش بزرگ تر برای هر اسپرینکلر، حرارت بیشتری را نیز جذب می‌کند.

باورهای غلط در مورد اسپرینکلرها

سوابق آتش سوزی در ساختمانها با سیستم های اطفای حریق اسپرینکلر تحت نظارت ، خاموش یا کنترل موفقیت آمیز را در بیش از 99 درصد از حوادث نشان داده است. اکثر آتش سوزی ها توسط یک یا دو آبپاش مهار می شود.

هنگام حریق تمامی اسپرینکلرهای درون خانه فعال خواهند شد.

حقیقت این است که در هنگام حریق فقط اسپرینکلرهای نزدیک به منشأ آتش‌سوزی فعال‌شده و هیچ‌گاه تمام اسپرینکلرهای درون خانه به‌طور هم‌زمان عمل نمی‌کنند. طبق آمار منتشرشده توسط NFPA، حدود ۶۵ درصد از آتش‌سوزی‌ها تنها با یک اسپرینکلر ۸۱ درصد با دو اسپرینکلر یا کمتر و ۹۳ درصد با ۵ اسپرینکلر یا کمتر کنترل و اطفا شده‌اند.

سیستم‌های اسپرینکلر به‌صورت تصادفی فعال می‌شود.

احتمال تخلیه آب توسط یک بارنده در غیاب آتش بسیار اندک است.

طبق آمار از هر ۱۶ میلیون اسپرینکلر نصب شده، تنها یک اسپرینکلر به‌صورت تصادفی فعال شده است.

به جرات می‌توان گفت احتمال تخلیه تصادفی سیستم اسپرینکلر بسیار کمتر از احتمال بروز مشکل در لوله کشی آب آشامیدنی ساختمان است.

هر بارنده قبل از خروج از کارخانه با دو برابر حداکثر فشار آب سیستم هیدرواستاتیک آزمایش می شود.

خسارت آب کمتر از خسارت حریق نیست.

از آنجا که اسپرینکلرها زمانی به آتش حمله می کنند که هنوز کوچک است ، مقدار کل آب مورد نیاز برای مهار آتش کم است (اغلب کمتر از 50 گالن در دقیقه) در حالی که بدون حفاظت با اسپرینکلر ، آتش مجال توسعه دارد (گسترش خواهد یافت) و آتش نشانی معمولاً صدها گالن آب در دقیقه در حین عملیات خود استفاده می کند.

به همین دلیل ، مقدار کل آب مصرفی در ساختمانهای مجهز به اسپرینکلر تقریباً یک دهم مقدار مورد استفاده برای آتش سوزی در ساختمانهای بدون اسپرینکلر است.

سیستم های اسپرینکلر گران هستند.

خیر ، سیستم اسپرینکلر ارزان‌قیمت‌ترین سیستم اطفای اتوماتیک قابل نصب در ساختمان است به طور معمول ، سیستم های بارنده می توانند با حدود یک درصد هزینه ساختمان و یا کمتر نصب شوند. در واقع بارنده ها اغلب می توانند هزینه کل ساختمان را کاهش دهند. حفاظت در برابر حریق و برتری که توسط آبپاش ها ارائه می شود ، اجازه می دهد تا درجه بندی مقاومت در برابر آتش کاهش یابد ، فاصله راه های خروج بیشتر شود.

همه اینها باعث می شود یک ساختمان امن تر با هزینه کمتر ساخته شود.