مایع داخل اسپرینکلر، عنصری کلیدی در عملکرد این سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک است. درک نحوه عملکرد این مایع و انواع مختلف آن، به ما کمک می کند تا اهمیت بالای سیستم های اسپرینکلر را در برقراری ایمنی ساختمان ها در برابر آتش سوزی درک کنیم.
سیستم های اسپرینکلر فرشته های نجات ساختمان ها در برابر آتش سوزی هستند. اما آیا تا به حال فکر کرده اید که چه چیزی باعث فعال شدن آن ها می شود؟ برخلاف تصور عموم، مایع داخل اسپرینکلر همیشه آب نیست، بلکه ترکیبی هوشمندانه است که نقش کلیدی در مهار آتش دارد. در این مقاله به بررسی دقیق مایع داخل اسپرینکلر، نحوه عملکرد آن و انواع مختلف آن می پردازیم.
اسپرینکلر و نقش حیاتی آن در ایمنی
اسپرینکلرها جزء جدایی ناپذیر سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک به شمار می روند. این تجهیزات بر روی سقف ساختمان ها نصب شده و در صورت بالا رفتن دما ناشی از آتش سوزی، به طور خودکار فعال می شوند. با فعال شدن آن، مایع داخل اسپرینکلر با فشار زیاد به بیرون پاشیده شده و آتش را خاموش می کند و یا از گسترش آن جلوگیری به عمل می آورد. سرعت عمل بالا و عملکرد مستقل اسپرینکلرها، آن ها را به یکی از مؤثرترین راهکارها برای مهار آتش سوزی در لحظات اولیه تبدیل کرده است.
مایع داخل اسپرینکلر چگونه عمل می کند ؟
همانطور که اشاره شد، مایع داخل اسپرینکلر برخلاف تصور، همیشه آب نیست. این مایع ترکیبی از دو جزء اصلی است:
- مایع: این جزء معمولا از الکل هایی نظیر گلیسیرین یا اتیلن گلیکول تشکیل شده است. خاصیت اصلی این مایع، پایین بودن نقطه جوش آن است. به این معنی که در دماهای پایین تر از آب به جوش می آید و بخار می شود.
- گاز: فضای خالی داخل محفظه اسپرینکلر توسط گازی بی اثر، معمولا نیتروژن، پر می شود. این گاز نقش اعمال فشار بر روی مایع را ایفا می کند.
نحوه فعال شدن اسپرینکلر
در داخل محفظه شیشه ای شکل اسپرینکلر، حبابی حاوی مایع و گاز وجود دارد. نحوه عملکرد این سیستم بر اساس انبساط مایع با افزایش دما است. مراحل فعال شدن اسپرینکلر به شرح زیر است:
- افزایش دما: در صورت بروز آتش سوزی، دمای محیط اطراف اسپرینکلر افزایش می یابد.
- انبساط مایع: با بالا رفتن دما، مایع داخل حباب شروع به انبساط می کند.
- فشردگی گاز: فضای محدود داخل حباب باعث فشرده شدن گاز توسط مایع داخل اسپرینکلر در حال انبساط می شود.
- شکستن حباب: با رسیدن دما به حد تعیین شده، فشار ناشی از انبساط مایع بر حباب شیشه ای غالب شده و آن را می شکند.
- آزاد شدن آب: شکستن حباب شیشه ای باعث آزاد شدن سوپاپ نگه دارنده آب و جاری شدن آب با فشار بالا بر روی محیط می شود.
انواع مایع داخل اسپرینکلر
اسپرینکلرهای آتش نشانی با توجه به نوع کاربری ساختمان و محدوده دمایی قابل تحمل، از انواع مختلف مایع بهره می گیرند. رایج ترین انواع مایع داخل اسپرینکلر عبارتند از:
- آب: در اکثر ساختمان های مسکونی و تجاری از آب به عنوان مایع اصلی اسپرینکلر استفاده می شود. آب، گزینه ای کم هزینه و بسیار مؤثر در اطفاء حریق های معمولی است.
- مایع ضد یخ: در مکان هایی با احتمال یخ زدگی لوله ها، از مایع ضدیخ به جای آب استفاده می شود. این مایع معمولا ترکیبی از آب و اتیلن گلیکول است که در دماهای پایین تر از نقطه انجماد آب، همچنان سیال باقی می ماند.
- فوم: در برخی از صنایع خاص که با مواد قابل اشتعال سر و کار دارند، از اسپرینکلرهای حاوی فوم استفاده می شود. فوم با ایجاد لایه ای بر روی سطح آتش، مانع از رسیدن اکسیژن به آن شده و به این ترتیب حریق را خاموش می کند.
رنگ مایع داخل اسپرینکلر
رنگ مایع داخل اسپرینکلر می تواند متفاوت باشد و به نوع اسپرینکلر و مایع استفاده شده در آن بستگی دارد. در اسپرینکلرهای آب، مایع داخل بی رنگ یا شفاف است.
اما در اسپرینکلرهای غیرآبی، از مایع های رنگی برای تشخیص آسان تر نوع مایع و کاربرد آن استفاده می شود. برخی از رنگ های رایج مایع در اسپرینکلرهای غیرآبی عبارتند از:
- قرمز : این رایج ترین نوع اسپرینکلر است و در دمای 68 درجه سانتیگراد (155 درجه فارنهایت) فعال می شود.
- نارنجی
- زرد
- سبز
- آبی
- بنفش
لازم به ذکر است که رنگ مایع داخل اسپرینکلر فقط برای تشخیص نوع مایع است و هیچ ارتباطی با عملکرد آن ندارد.
نتیجه گیری
مایع داخل اسپرینکلر، عنصری کلیدی در عملکرد این سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک است. درک نحوه عملکرد این مایع و انواع مختلف آن، به ما کمک می کند تا اهمیت بالای سیستم های اسپرینکلر را در برقراری ایمنی ساختمان ها در برابر آتش سوزی درک کنیم.